انواع ابزار
قیچی کابل بر
اجزای گلند
در صنعت برق، حفاظت از کابل‌ها یکی از مهم‌ترین عوامل در طراحی ایمن و استاندارد سیستم‌های الکتریکی به شمار می‌رود. یکی از قطعات کلیدی در این زمینه، گلند کابل یا Cable Gland است. گلند نه تنها مانع ورود گرد و غبار، رطوبت و سیالات به داخل تابلوهای برق می‌شود، بلکه نقش مهمی در تثبیت کابل، ایزوله‌سازی، و افزایش ایمنی سیستم‌های الکتریکی دارد.
در این مقاله از الکتروقبادیان، که ارائه‌دهنده تخصصی انواع گلند در ایران است، به بررسی دقیق و تخصصی اجزای گلند کابل می‌پردازیم. با ما همراه باشید تا با ساختار، عملکرد، و وظایف هر یک از اجزای گلند آشنا شوید.
گلند کابل چیست و چرا در صنعت برق اهمیت دارد؟
گلند کابل وسیله‌ای مکانیکی و بسیار کاربردی است که برای ورود ایمن کابل‌ها به داخل تابلوهای برق، جعبه‌های ترمینال، موتورهای الکتریکی، تجهیزات کنترلی و ابزار دقیق طراحی شده است. این قطعه به عنوان یک درزگیر و نگهدارنده عمل می‌کند و علاوه بر تثبیت کابل در محل اتصال، وظیفه حفاظت از نقطه ورود کابل را در برابر عوامل محیطی بر عهده دارد.
گلندها به گونه‌ای طراحی شده‌اند که می‌توانند از ورود گردوغبار، آب، رطوبت، گازهای خورنده و سایر مواد مضر به داخل تجهیزات جلوگیری کنند. در محیط‌های صنعتی و بیرونی که ریسک نفوذ سیالات و مواد خورنده بالاست، استفاده از گلند مناسب اهمیت دوچندان پیدا می‌کند. به همین دلیل، گلندها اغلب دارای درجه حفاظت بالا مانند IP68 هستند تا عملکرد مطمئنی در شرایط سخت محیطی داشته باشند.
از جمله مهم‌ترین کاربردهای گلند کابل می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
-
تثبیت مکانیکی کابل
-
ممانعت از نفوذ سیالات، گردوغبار و بخار
-
ایزوله‌سازی الکتریکی و مکانیکی
-
توزیع مناسب فشار و تنش
-
حفاظت در برابر کشش مکانیکی
در مجموع، گلند کابل یکی از اجزای حیاتی برای تضمین ایمنی، دوام و عملکرد پایدار سیستم‌های برقی و کنترلی به شمار می‌رود.
اجزای گلند کابل و نقش هر یک
گلندهای کابل، بسته به نوع طراحی، شرایط کاری، جنس بدنه و نوع کابلی که قرار است با آن استفاده شوند، دارای ساختارها و ویژگی‌های متفاوتی هستند. برخی از گلندها برای محیط‌های صنعتی با شرایط سخت مانند رطوبت بالا یا مواد خورنده طراحی شده‌اند، در حالی‌که برخی دیگر برای کاربردهای عمومی و سبک‌تر مورد استفاده قرار می‌گیرند. با این حال، فارغ از تنوع در مدل‌ها و متریال به‌کاررفته، اغلب گلندها از مجموعه‌ای از اجزای اصلی تشکیل شده‌اند که عملکرد درست هر یک، برای تأمین ایمنی و پایداری کل سیستم ضروری است. این اجزا به صورت هماهنگ و مکمل با یکدیگر عمل می‌کنند تا امکان ورود مطمئن کابل به تجهیزات و همچنین جلوگیری از نفوذ عوامل محیطی فراهم گردد. در ادامه این مقاله از الکتروقبادیان، به بررسی دقیق و تخصصی اجزای تشکیل‌دهنده گلند کابل می‌پردازیم تا دید بهتری نسبت به کارایی و اهمیت هر بخش داشته باشید.
۱. بدنه گلند (Cable Gland Body)
بدنه اصلی‌ترین و اساسی‌ترین جزء گلند است. این بخش به صورت رزوه‌دار طراحی می‌شود و معمولاً از فلزاتی همچون برنج، آلومینیوم یا استیل ضدزنگ ساخته می‌شود. در انواع پلاستیکی، بدنه از پلی‌آمید یا PVC است.
ویژگی‌ها:
-
-
تحمل فشار بالا
-
مقاومت مکانیکی مناسب
-
محل نصب سایر اجزا
-
قابلیت اتصال به تابلو برق از طریق رزوه
-
۲. مهره تابلو (Locknut)
مهره تابلو در قسمت داخلی تابلو نصب می‌شود و وظیفه آن ثابت نگه‌داشتن گلند بر روی تابلو است. بدون این مهره، بدنه گلند به راحتی می‌تواند جابه‌جا شود یا از جای خود خارج گردد.
نکته مهم: استفاده از مهره تابلو مخصوصاً در نصب‌های افقی بسیار حیاتی است، زیرا مانع شل شدن گلند در اثر لرزش یا کشش کابل می‌شود.
۳. واشر آب‌بند یا مهر و موم‌کننده (Sealing Washer)
واشر آب‌بند یا واشر مهر و موم‌کننده، معمولا از جنس لاستیکی یا سیلیکونی است. این قطعه در قسمت بیرونی گلند نصب می‌شود تا آب‌بندی کامل را بین تابلو و گلند فراهم آورد.
کاربرد:
-
-
جلوگیری از نفوذ آب، روغن یا گردوغبار
-
افزایش IP (درجه حفاظت) گلند
-
بهبود طول عمر تجهیزات الکتریکی
-
۴. مهره نگهدارنده کابل (Clamping Nut)
مهره نگهدارنده یکی از مهم‌ترین اجزا برای تثبیت کابل است. این قطعه در قسمت انتهایی گلند قرار می‌گیرد و زمانی که محکم می‌شود، کابل را در جای خود قفل می‌کند.
عملکرد:
-
-
جلوگیری از لغزش یا جدا شدن کابل
-
افزایش ایمنی مکانیکی
-
مقاوم در برابر نیروی کششی
-
۵. واشر محکم‌کننده داخلی (Inner Seal or Cable Seal)
این واشر اغلب از جنس پلاستیک فشرده یا لاستیک نرم ساخته می‌شود. داخل بدنه گلند قرار می‌گیرد و وظیفه آن ایجاد اصطکاک کافی با سطح کابل و جلوگیری از حرکت آن در داخل گلند است.
مزایا:
-
-
محافظت دو لایه در برابر نفوذ سیالات
-
کاهش ارتعاش و نویز
-
جلوگیری از عبور ذرات معلق و گرد و غبار
-
انواع گلند و تفاوت در اجزا
گلندهای کابل در انواع مختلفی تولید می‌شوند تا پاسخگوی نیازهای متنوع صنعتی، تجاری و عمومی باشند. تفاوت در جنس، طراحی، نوع کاربرد و محیط استفاده، موجب ایجاد تفاوت‌هایی در ساختار و اجزای داخلی این گلندها می‌گردد. در ادامه با سه نوع پرکاربرد گلند آشنا می‌شویم:
- گلند فلزی
گلند فلزی معمولاً از موادی نظیر برنج، آلومینیوم یا استیل ضدزنگ ساخته می‌شود و مناسب‌ترین انتخاب برای محیط‌های صنعتی و پرتنش به شمار می‌رود. این نوع گلند مقاومت بالایی در برابر ضربه، حرارت، فشار مکانیکی و خوردگی دارد. در بسیاری از کاربردهای صنعتی، به دلیل رسانا بودن بدنه فلزی، استفاده از ارت مناسب در نصب آن الزامی است تا ایمنی الکتریکی سیستم تضمین شود. - گلند پلاستیکی
این نوع گلند از موادی چون پلی‌آمید یا نایلون ساخته می‌شود و بیشتر برای کاربردهای سبک‌تر، مانند تابلوهای برق در محیط‌های خشک یا داخلی، مورد استفاده قرار می‌گیرد. گلند پلاستیکی به دلیل وزن کم، قیمت مناسب و مقاومت در برابر زنگ‌زدگی، گزینه‌ای ایده‌آل برای پروژه‌های اقتصادی و کم‌تنش است. - گلند ضد انفجار (EX)
این گلندها برای استفاده در محیط‌های پرخطر مانند پتروشیمی‌ها، معادن، پالایشگاه‌ها و صنایع گاز طراحی شده‌اند. ساختار داخلی آن‌ها به‌گونه‌ای است که آب‌بندی کامل را فراهم کرده و با استانداردهای بین‌المللی مانند ATEX یا IECEx سازگاری دارد. این ویژگی‌ها باعث می‌شود تا خطر جرقه‌زنی یا انفجار در این فضاهای حساس به حداقل برسد.
جنس اجزای گلند: چه موادی بهترین انتخاب‌اند؟
در انتخاب اجزای گلند، جنس آن‌ها تأثیر مستقیمی در عملکرد و طول عمر دارد. در ادامه، رایج‌ترین مواد مورد استفاده در ساخت اجزای گلند بررسی می‌شوند:
| جزء گلند | جنس معمول | ویژگی‌ها |
|---|---|---|
| بدنه گلند | برنج، استیل، پلی‌آمید | مقاوم در برابر خوردگی، حرارت، ضربه |
| مهره تابلو | فلز گالوانیزه، استیل | دوام بالا، مقاوم در برابر زنگ زدگی |
| واشر آب‌بند | لاستیک EPDM، سیلیکون | مقاوم در برابر حرارت، انعطاف‌پذیر |
| مهره نگهدارنده کابل | پلی‌اتیلن، فلز | قابلیت فشرده‌سازی بالا، مقاومت کششی مناسب |
| واشر محکم‌کننده داخلی | لاستیک نرم، TPE | اصطکاک بالا، آب‌بندی عالی |
نکات مهم در انتخاب گلند
نصب صحیح گلند کابل نقش بسیار مهمی در ایمنی، پایداری و عملکرد سیستم‌های برقی و صنعتی دارد. انتخاب نادرست گلند یا عدم رعایت نکات فنی هنگام نصب می‌تواند منجر به نشت رطوبت، نفوذ گردوغبار، آسیب به کابل‌ها یا حتی خطرات جدی مانند اتصال کوتاه شود. اولین نکته‌ای که باید در انتخاب گلند مدنظر قرار گیرد، تناسب قطر گلند با قطر بیرونی کابل است. استفاده از گلند بزرگ‌تر یا کوچک‌تر از اندازه کابل می‌تواند منجر به آب‌بندی ناقص یا شل شدن اتصال شود. مورد مهم دیگر، درجه حفاظت گلند (IP) است که باید متناسب با شرایط محیطی محل نصب انتخاب شود. به عنوان مثال، در محیط‌های مرطوب یا فضای باز، استفاده از گلندهایی با IP68 یا بالاتر توصیه می‌شود. علاوه بر آن، استفاده از واشرهای مناسب و استاندارد در محل اتصال برای اطمینان از آب‌بندی کامل ضروری است. جنس گلند نیز باید بر اساس دما، میزان رطوبت، مواد شیمیایی موجود در محیط و نوع کابل انتخاب شود؛ به طور مثال، در محیط‌های خورنده یا صنعتی، گلند فلزی یا ضدانفجار گزینه مناسب‌تری خواهد بود. نهایتاً، نصب دقیق و محکم‌سازی صحیح تمامی اجزا از جمله مهره‌ها، بدنه، و واشرها باید با دقت انجام شود تا اتصال ایمن، بدون لغزش و کاملاً ایزوله فراهم گردد.
انتخاب آگاهانه گلند، سرمایه‌گذاری برای ایمنی و دوام تجهیزات برقی
در دنیای پیچیده و پرچالش صنعت برق، هر جزئی به‌ظاهر ساده مانند گلند کابل می‌تواند نقش کلیدی در حفظ ایمنی، افزایش طول عمر تجهیزات و عملکرد پایدار سیستم ایفا کند. همان‌طور که در این مقاله از وب‌سایت الکتروقبادیان مشاهده کردید، گلندها تنها یک قطعه مکانیکی ساده نیستند، بلکه ترکیبی دقیق و مهندسی‌شده از اجزایی هستند که هر کدام هدفی خاص را دنبال می‌کنند: تثبیت کابل، آب‌بندی، ایزوله‌سازی، محافظت در برابر تنش‌های مکانیکی و جلوگیری از نفوذ عوامل مخرب محیطی. انتخاب نوع مناسب گلند، آشنایی با ساختار اجزای آن، شناخت کاربردهای متنوع گلندهای فلزی، پلاستیکی و ضد انفجار، و توجه به جنس هر جزء از عوامل کلیدی هستند که باید در انتخاب و نصب گلند مد نظر قرار گیرند.
همچنین باید توجه داشت که کیفیت اجزا و رعایت اصول نصب، مستقیماً در دوام سیستم تأثیرگذار است. از این‌رو، توصیه می‌شود خرید گلند تنها از تأمین‌کنندگان معتبر و متخصص در این حوزه انجام شود. الکتروقبادیان با ارائه مجموعه‌ای کامل از گلندهای استاندارد، مقاوم و باکیفیت، در کنار مشاوره تخصصی، این امکان را برای شما فراهم کرده تا با اطمینان کامل، بهترین انتخاب را برای پروژه خود داشته باشید. با انتخاب درست گلند، نه‌تنها تجهیزات خود را در برابر خطرات محافظت می‌کنید، بلکه از هزینه‌های احتمالی ناشی از خرابی و تعمیر نیز پیشگیری می‌نمایید.
سوالات متداول درباره اجزای گلند کابل
۱. آیا همه گلندها دارای اجزای مشابه هستند؟
خیر. بسته به نوع گلند (فلزی، پلاستیکی، ضد انفجار)، اجزای آن می‌تواند متفاوت باشد. اما اغلب گلندها شامل بدنه، مهره، واشر و مهره نگهدارنده هستند.
۲. وظیفه اصلی واشر آب‌بند در گلند چیست؟
جلوگیری از نفوذ آب، گرد و غبار و افزایش درجه حفاظت (IP) گلند.
۳. گلندهای الکتروقبادیان چه گواهینامه‌هایی دارند؟
بسته به مدل، گلندها دارای استانداردهای بین‌المللی از جمله IP68، ATEX، IECEx هستند.
